‘Overschot’ buitenlandse studenten kost 100 miljoen, kopte NRC Handelsblad op 2 september. Volgens VVD-kamerlid Anne-Wil Lucas “moeten we Nederlandse studenten meer stimuleren om naar het buitenland te gaan”. Maar met instemming van Lucas bezuinigde het kabinet van VVD en CDA in april bijna haar gehele internationaliseringagenda weg. Volgens NEWS is het probleem daarom niet een overschot aan buitenlandse studenten in Nederland, maar een tekort aan politieke wil om de vele gemotiveerde Nederlandse studenten die graag naar het buitenland willen daar de kans voor te geven.
Onder het kopje ‘reorganisatie internationalisering’ zette het Kabinet in april een streep door de ‘Huygens’ studiebeurzen voor talentvolle Nederlandse studenten om aan een buitenlandse topuniversiteit zoals Oxford, Harvard of Cambridge te studeren. Vele andere organisaties die zich inzetten voor de internationalisering van het Nederlandse onderwijs, waaronder de Nederlandse Wetenschappelijke Instituten in het buitenland, werden fors gekort of ontvingen geen cent meer.
Daar waar de Nederlandse overheid jaarlijks € 6000 per student bijlegt om EU-studenten in Nederland te laten studeren, krijgen Nederlandse studenten die een volledige opleiding in het buitenland volgen met moeite hun studiefinanciering mee. Niet alleen is het collegegeld in het buitenland vaak hoger, maar ook is de studieduur langer en is het programma intensiever. Op Zijlstra hoeven deze studenten echter niet te rekenen. Uitspraken zoals “Nederland wil tot de mondiale kennis top-5 behoren” blijken loze kreten en de wens om “Nederlandse studenten naar het buitenland te laten gaan” holle retoriek.
Volgens het jaarlijkse NUFFIC onderzoek “Mapping Mobility”, dat de internationalisering van het Nederlandse hoger onderwijs in kaart brengt, blijft het aantal Nederlandse studenten in het buitenland achter bij het Europese gemiddelde. Slechts 2,7% van de Nederlandse studenten studeert – vaak voor slechts enkele maanden – in het buitenland, terwijl 8% van de studentenpopulatie in Nederland uit het buitenland komt. De balans is daarmee volledig zoek.
De passieve opstelling van het Kabinet is slechts één van de redenen voor deze scheve balans. Op middelbare scholen blijken decanen onvoldoende in staat scholieren te informeren of enthousiasmeren over de mogelijkheden van een studie in het buitenland; de internationaliseringbureaus van universiteiten zijn weliswaar bedreven in het binnenhengelen van buitenlands talent, maar besteden weinig aandacht aan de voorlichting van Nederlandse studenten over een (gedeeltelijke) studie in het buitenland. Na de financiële kaalslag blijft alleen een woud aan formulieren over waarin Nederlandse studenten hopeloos verdwalen.
De Nederlandse overheid, maar ook het bedrijfsleven, onderschatten de enorme academische, sociale en culturele waarde van een studie in het buitenland, en overschatten de financiële spankracht van Nederlandse studenten, waarvan de overgrote meerderheid uiteindelijk – met een forse schuld – huiswaarts keert. Zolang het Kabinet zich blijft vastklampen aan de illusie dat Nederland de concurrentie met de rest van de wereld aan kan gaan door het buitenland de rug toe te keren, verwaarloost zij niet alleen haar eigen ambities, maar ontneemt ze ook Nederlandse studenten de kans om hun ambities te verwezenlijken. In een snel internationaliserende arbeidsmarkt is dat een prijs die de rent- en rekenmeesters van CDA en VVD niet moeten willen betalen.
(door NEWS-bestuursleden Laura de Landgraaf en Hans Hindriks. Een verkorte versie – zie hieronder – van dit opinieartikel verscheen op 12 september 2012 als ingezonden brief in NRC Handelsblad)
